Przepuklina jądra miażdżystego – przyczyny, objawy, leczenie

Budowa krążka międzykręgowego, a więc słynnego ,,dysku”, nie pozwala mu wypaść. Nie oznacza to jednak, że całkowicie ogranicza jego ruch. Jego środkowa część jest nadal w stanie wysunąć się częściowo poza kręgi kręgosłupa. Jeśli tak powstała przepuklina jądra miażdżystego nie powoduje bólu – najczęściej można z nią normalnie żyć. Kiedy jednak uciska nerwy powodując dolegliwości, trzeba działać. Czy da się uniknąć operacji i zastąpić ją metodami nieoperacyjnymi? O tym oraz dlaczego powstaje i jak się objawia przepuklina kręgosłupa, już za chwilę.

Co to jest przepuklina jądra miażdżystego?

Gdyby spojrzeć na dowolną grafikę przedstawiającą anatomię kręgosłupa, można spostrzec, że kręgi kręgosłupa oddzielają krążki międzykręgowe. Przepuklina kręgosłupa sprowadza się właśnie do nich.

Krążek międzykręgowy składa się z leżącego na zewnątrz pierścienia włóknistego i leżącego wewnątrz krążka jądra miażdżystego. Przepuklina kręgosłupa powstaje, gdy jądro miażdżyste napiera na pierścień włóknisty. Pod wpływem nacisku pierścień włóknisty przerywa się, a w miejscu pęknięcia powstaje szczelina. Galaretowata konsystencja jądra miażdżystego umożliwia mu ,,wypływanie” przez pęknięty pierścień do kanału rdzeniowego, tworząc uwypuklenie. Tam, już jako przepuklina, uciska nerwy rdzeniowe.

Przepuklina jądra miażdżystego ICD 10

Przepuklina krążka międzykręgowego należy do chorób układu mięśniowo-szkieletowego i tkanki łącznej, które w klasyfikacji ICD 10 są oznaczone literą „M”. Dwa podstawowe kody, które określają przepuklinę to:

• M50 Choroby krążków międzykręgowych szyjnych
• M51 Inne choroby krążka międzykręgowego

Są dość ogólne, prawda? Dlatego każdy z kodów ma dodatkowe oznaczenia, które uszczegółowiają diagnozę. Na przykład w kodzie M50 znajdziemy: M50.2 Inne przemieszczenia krążka międzykręgowego szyjnego, a w kodzie M51: M51.1 Choroby krążków międzykręgowych lędźwiowych i innych z uszkodzeniem korzeni nerwów rdzeniowych.

Przepuklina jądra miażdżystego kręgosłupa – objawy

Przepuklina kręgosłupa wywołuje objawy, które wynikają z ucisku i podrażnienia nerwów rdzeniowych. To, gdzie objawy są odczuwane, zależy od lokalizacji przepukliny. Z kolegi zasięg bólu – od siły drażnienia nerwu.

Co czuje osoba z przepukliną?

• Rwący ból, który promieniuje zgodnie z przebiegiem drażnionego nerwu. Jeśli przepuklina jądra miażdżystego dotyczy odcinka szyjnego – dolegliwości przechodzą do ramienia i mogą dotrzeć aż do palców (rwa barkowa). Jeśli jest to przepuklina odcinka lędźwiowego – pacjent czuje ból pośladka, uda, łydki, a nawet stopy (rwa kulszowa). Wysunięty krążek międzykręgowy w odcinku piersiowym może z kolei wywołać promieniowanie bólu do klatki piersiowej i żeber.
• Osłabienie mięśni, które unerwia uciskany nerw. Na przykład przepuklina jądra miażdżystego L4-L5 może zmniejszyć siłę mięśni odpowiedzialnych za ruchy dużego palca i palców stopy oraz za odwodzenie uda.
• Zaburzenia neurologiczne w postaci problemów w oddawaniu stolca i moczu. Odpowiada za to ucisk ogona końskiego (ostatnich nerwów rdzenia kręgowego), który reguluje działanie pęcherza moczowego i jelit oraz unerwia nogi.
• Parestezje, czyli mrowienie i drętwienie nóg (w przypadku przepukliny lędźwiowej) i/lub rąk (w przypadku przepukliny szyjnej).
• Osłabienie czucia, które często współwystępuje z poprzednim objawem.

Przepuklina jądra miażdżystego kręgosłupa – przyczyny

Co sprzyja powstaniu przepukliny jądra miażdżystego?

• zwyrodnienia krążków międzykręgowych (dyskopatia kręgosłupa) spowodowane np. ciężką pracą fizyczną lub pracą siedzącą w wymuszonej i nieprawidłowej pozycji ciała,
• urazy kręgosłupa,
• wykonywanie czynności codziennych w nieprawidłowy sposób, np. podnoszenie ciężkich zakupów poprzez pochylenie tułowia,
• niszczenie krążków międzykręgowych spowodowane starzeniem się,
• gwałtowne ruchy takie jak wstrząsy, na które narażeni są m.in. zawodowi kierowcy gokartowi,
• nadwaga i otyłość,
• guzy kręgosłupa.

Przepuklina jądra miażdżystego – leczenie

Leczenie przepukliny jądra miażdżystego zazwyczaj rozpoczyna się od metod nieoperacyjnych, ponieważ tylko niewielki procent osób wymaga natychmiastowej operacji. W większości przypadków stosuje się metody takie jak:

• Zastrzyki nadtwardówkowe, które polegają na wstrzyknięciu leków przeciwzapalnych (najczęściej kortykosteroidów) do obszaru otaczającego rdzeń kręgowy i korzenie nerwowe. Zastrzyki zmniejszają san zapalny oraz obrzęk, co łagodzi ból i prowadzi do regeneracji nerwów.
• Rehabilitacja, a więc ćwiczenia wzmacniające mięśnie pleców i brzucha, ćwiczenia aerobowe i fizykoterapia.
• Farmakoterapia – leki przeciwzapalne i przeciwbólowe.
• Nauka technik podnoszenia ciężkich przedmiotów, a także wstawania z łóżka, siedzenia czy wstawania z krzesła.

Operacja przepukliny jądra miażdżystego polega na wykonaniu nacięcia skóry i usunięciu przepukliny na przykład metodą endoskopową. Jest brana pod uwagę jako:

1. Pierwsza forma leczenia przy występowaniu zaawansowanych i ostrych dolegliwości (np. zaburzenie kontroli funkcji jelit i pęcherza moczowego).
2. Następna forma leczenia, gdy leczenie zachowawcze nie zmniejszyło dolegliwości lub dolegliwości nasiliły się.

Najczęściej zadawane pytania

1. Jak leczyć przepuklinę jądra miażdżystego?

Przepuklinę jądra miażdżystego można leczyć albo metodami bezoperacyjnymi, albo poprzez operację. Najczęściej, bo aż w ok. 85-90% przypadków, wystarcza leczenie bezoperacyjne. Są to ćwiczenia, blokady kręgosłupa i fizykoterapia. W wyjątkowych przypadkach konieczna jest operacja, która polega na usunięciu fragmentu krążka międzykręgowego.

2. Co powoduje przepuklina jądra miażdżystego?

Przepuklina jądra miażdżystego powoduje szereg dolegliwości takich jak: przeszywający ból wzdłuż przebiegu uciśniętego nerwu, drętwienie kończyn i osłabienie mięśni. Oprócz tego pacjenci często skarżą się na sztywność kręgosłupa.

3. Jak wyleczyć przepuklinę bez operacji?

Leczenie bezoperacyjne przepukliny obejmuje przede wszystkim rehabilitację, farmakoterapię i zastrzyki nadtwardówkowe (czyli wysoce precyzyjne blokady kręgosłupa). Osoby mające przepuklinę powinny również zadbać o prawidłową pozycję ciała podczas pracy siedzącej oraz na co dzień przy codziennych czynnościach.

Bibliografia

1. Czaja E., Kózka M., Burda A., Jakość życia pacjentów z dyskopatią odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa, Pielęgniarstwo Neurologiczne i Neurochirurgiczne 2012, 1(3): 92-96.
2. Zhang A. (i in.), Lumbar Disc Herniation: Diagnosis and Management, Am J Med. 2023, 136(7): 645-651.