Dyskopatia kręgosłupa – objawy, leczenie, rehabilitacja

Dyskopatia lędźwiowa i szyjna to częste przyczyny bólu kręgosłupa. Tak zwane wypadnięcie dysku, czyli przepuklina kręgosłupa powoduje ból korzonków, rwę kulszową i rwę barkową. W artykule opisuję objawy dyskopatii oraz jej leczenie nowoczesnymi metodami, ćwiczeniami oraz rehabilitacją.

Co to jest dyskopatia?

Dyskopatia to schorzenie kręgosłupa polegające na uszkodzeniu krążka międzykręgowego, czyli dysku. Kręgosłup człowieka składa się z kręgów oraz znajdujących się między nimi sprężystych dysków. Można je porównać do poduszek, których zadaniem jest amortyzacja. Krążek międzykręgowy składa się ze znajdującego się wewnątrz galaretowatego jądra miażdżystego, które w normalnych warunkach jest dobrze uwodnione. Jest ono szczelnie zamknięte przez otaczający je pierścień włóknisty.

Ogniskowe uszkodzenie pierścienia włóknistego

Czasem włókna pierścienia włóknistego pękają. W rezonansie magnetycznym ogniskowe uszkodzenie pierścienia włóknistego widzimy jako jasną kropkę. Może to powodować ból pleców, który nasila się przy schylaniu się i podnoszeniu ciężarów. Przez szczelinę co jakiś czas przedostaje się jądro miażdżyste prowadząc do zapalenia korzeni. Objawy mogą być bardzo nietypowe i pacjenci często długo czekają na prawidłową diagnozę i skuteczne leczenie.

Organizm stara się zregenerować uszkodzony pierścień, ale wytworzona blizna jest słabsza i podatna na dalsze uszkodzenia.

Wypuklina krążka międzykręgowego

Osłabienie pierścienia włóknistego może powodować uwypuklenie tarczy międzykręgowej , czyli wypuklinę krążka międzykręgowego. Może ona wywierać ucisk na worek oponowy oraz korzenie nerwowe. W takim wypadku obok bólu kręgosłupa pojawia się również rwący ból promieniujący do nogi lub ręki.

Dyskopatia – wypuklina krążka międzykręgowego, czyli wypuklina kręgosłupa

Przepuklina kręgosłupa

Przepuklina krążka międzykręgowego powstaje, kiedy przez pęknięcie pierścienia włóknistego jądro miażdżyste zostaje wyciśnięte do kanału kręgowego. Czasem dochodzi nawet do sekwestracji krążka międzykręgowego, czyli oderwania wyciśniętego jądra miażdżystego od dysku. Sekwestr dysku może przemieszczać się w kanale kręgowym.  Przepuklina kręgosłupa często powoduje ucisk na worek oponowy oraz ucisk na korzenie nerwowe. Najczęściej towarzyszy jej silny ból kręgosłupa wraz ze wzmożonym napięciem mięśni przykręgosłupowych. Pojawia się nieznośny ból promieniujący do kończyn. Czasami występują objawy neurologiczne uszkodzenia korzeni. Może to być osłabienie, paraliż, zaburzenia czucia (zdrętwiała noga lub ręka) lub zaburzenia w kontrolowaniu oddawania moczu i stolca. Są to groźne objawy i po ich pojawieniu się należy szybko skontaktować się z lekarzem.

Dehydratacja krążków międzykręgowych

Normalnie znajdujące się wewnątrz dysku jądro galaretowate jest bardzo dobrze uwodnione. Dlatego w rezonansie magnetycznym środek zdrowego dysku jest biały w obrazach T2. Wiek, urazy i inne choroby dysku mogą doprowadzać do odwodnienia, czyli dehydratacji krążków międzykręgowych. Taki dysk traci swoją wysokość i sprężystość. Sama dehydratacja nie boli, ale spadek sprężystości dysku prowadzi do szybszego narastania zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa.

Zwężenie krążka międzykręgowego

Zwężenie przestrzeni międzykręgowej wynika z uszkodzenia dysku, który traci swoją sprężystość, uwodnienie oraz spójność. Uszkodzony pierścień włóknisty pod wpływem ciężaru ciała uwypukla się na boki, przez co dysk obniża się. Również jądro miażdżyste może zostać wyciśnięte na zewnątrz, przez co dysk traci swoją objętość. Dyskopatyczne obniżenie przestrzeni międzykręgowej nie powoduje bólu, ale sprawia, że choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa postępuje znacznie szybciej. Może to prowadzić do przerostu i bólu stawów międzywyrostkowych oraz ich ucisku na worek oponowy i nerwy.

Zapalenie krążka międzykręgowego

Zapalenie krążka międzykręgowego jest wywołane infekcją dysku. Towarzyszy mu silny ból kręgosłupa oraz sztywność mięśni.

Dyskopatia – objawy

Objawy dyskopatii zależą od umiejscowienia uszkodzonego dysku  w kręgosłupie oraz od jej ciężkości.

Czy dyskopatia jest groźna?

Dyskopatia w pewnym wieku pojawia się u każdego i przeważnie nie daje objawów. Nawet wielopoziomowa dyskopatia kręgosłupa czasem nie daje żadnych objawów. O dehydratacji krążków międzykręgowych dowiadujemy się najczęściej przy okazji. Najbardziej groźne są masywne przepukliny kręgosłupa oraz zapalenie dysku, gdyż mogą prowadzić do uszkodzenia nerwów i rdzenia kręgowego powodując groźne objawy neurologiczne. Dyskopatia wraz ze zwyrodnieniem kręgosłupa może prowadzić do ześlizgnięcia się jednego kręgu na drugim, czyli kręgozmyku.

Dyskopatia lędźwiowa – objawy

Choroby kręgosłupa lędźwiowego są powszechne, gdyż jego dyski dźwigają największy ciężar. Dyskopatia lędźwiowa jest najczęstsza ze wszystkich dyskopatii. Objawy przepukliny lędźwiowej to ból lędźwiowy oraz bóle nóg od kręgosłupa. Wypuklina lub przepuklina może uciskać worek oponowy oraz korzenie nerwowe prowadząc do bólu promieniującego do pośladka, uda, łydki i stopy. W ciężkich przypadkach mogą się dołączać objawy neurologiczne. Przepuklina lędźwiowa najczęściej  powstaje na poziomach L5 S1 i L4 L5 prowadząc do objawów rwy kulszowej. Dyskopatia na wyższych odcinkach kręgosłupa lędźwiowego prowadzi do rwy udowej. Silny skurcz mięśni powoduje skrzywienie kręgosłupa i spłycenie lub zniesienie lordozy lędźwiowej.

Dyskopatia L5S1 – objawy

Najczęściej ból promieniuje przez pośladek, po tylnej stronie uda, przez tylno-boczną łydkę, do kostki zewnętrznej, zewnętrznego brzegu stopy oraz małych palców. Przy znacznym ucisku na korzenie nerwowe (korzonki) może dojść do paraliżu mięśni zginających stopę i nie można wtedy stanąć na palcach.

Dyskopatia L4L5 – objawy

Z reguły ból promieniuje przez pośladek, po bocznej części uda, przez boczną i przednią łydkę, grzbiet stopy i duży palec. W cięższych przypadkach może pojawić się opadanie stopy.

Dyskopatia piersiowa – objawy

Głównym objawem dyskopatii piersiowej jest ból kręgosłupa piersiowego. Często obserwuje się  też skoliozę i kifozę piersiową. Jeżeli korzenie nerwowe są uciśnięte przez przepuklinę ból może promieniować do klatki piersiowej i brzucha. Czasami objawy przypominają choroby serca lub kamicę pęcherzyka żółciowego. W ciężkich przypadkach mogą dołączyć się groźne objawy neurologiczne, w tym paraliż kończyn dolnych.

Dyskopatia szyjna – objawy

Objawy dyskopatii szyjnej to ból kręgosłupa szyjnego, któremu może towarzyszyć silne napięcie mięśni przypominające kręcz szyi. Głowa może być przechylona na jedną stronę. Najczęstsza jest dyskopatia C5 C6.

Przepuklina kręgosłupa szyjnego może uciskać korzenie nerwowe i powodować ból ręki promieniujący od karku. Ma on charakter rwący, piekący i elektryczny. Takie wywołane przez przepuklinę szyjną objawy nazywa się rwą barkową. Mogą także występować groźne objawy neurologiczne takie jak zdrętwienie ręki, niedowład lub paraliż, który najczęściej dotyczy jedynie kończyny górnej, jednak czasem wypadnięcie dysku szyjnego powoduje ucisk rdzenia kręgowego i również paraliż dolnej połowy ciała. W takim wypadku jedynie pilna operacja kręgosłupa szyjnego może uchronić przed trwałym kalectwem.

Szumy uszne, a kręgosłup szyjny

W pewnych przypadkach dyskopatii kręgosłupa szyjnego pojawiają się szumy uszne oraz napadowe zaburzenia równowagi.

Dyskopatia – przyczyny

Przyczyny dyskopatii najczęściej są związane z nieprawidłowym obciążeniem kręgosłupa. Do najczęstszych przyczyn dyskopatii należą:

• nieprawidłowa technika dźwigania, czyli schylanie się lub podnoszenie przedmiotów z wyprostowanymi nogami, zaokrąglonym grzbietem i rotacją tułowia – najczęstsza przyczyna przepukliny kręgosłupa
• siedzący tryb życia
• skolioza, czyli skrzywienie kręgosłupa
• wady postawy
• nadmierna, nagła aktywność fizyczna bez odpowiedniego przygotowania
• długie marsze z ciężkim plecakiem
• urazy kręgosłupa, szczególnie wypadki samochodowe oraz upadki z wysokości
• ciąża
• zaawansowany wiek

Dyskopatia – badania

Diagnostyka dyskopatii opiera się na badaniu lekarskim oraz badaniach obrazowych. Najbardziej wartościowy jest rezonans magnetyczny kręgosłupa, który dokładnie obrazuje stan kręgosłupa i schorzenia dysków. Kiedy nie można wykonać rezonansu, przeprowadza się tomografię komputerową. Zwykłe badanie RTG, czyli prześwietlenie kręgosłupa może pokazać dyskopatyczne zwężenie przestrzeni międzykręgowej oraz osteofity.

Dyskopatia – leczenie

Leczenie dyskopatii zależy przede wszystkim od jej ciężkości. W lekkich przypadkach wystarczą leki, rehabilitacja kręgosłupa, ćwiczenia i techniki manualne. W leczeniu przepukliny kręgosłupa bardzo dobrze działają popularne w USA zastrzyki nadtwardówkowe. Operacja kręgosłupa jest zarezerwowana dla najcięższych przypadków.

Lekarz od kręgosłupa

Pacjenci często pytają kto leczy dyskopatię. Wielu lekarzy specjalistów jest określanych jako lekarz kręgosłupa. Należy znaleźć lekarza który wie jak leczyć dyskopatię w sposób szybki i skuteczny. Dyskopatię leczą lekarze rehabilitacji medycznej, neurolodzy, ortopedzi i neurochirurdzy.

Zastrzyki nadtwardówkowe

W ciężkiej dyskopatii, zwłaszcza przy dużej wypuklinie lub przepuklinie kręgosłupa uciskającej na worek oponowy i korzenie nerwowe w zachyłku bocznym lub otworze międzykręgowym, tradycyjne leczenie może nie wystarczyć. Bardzo dobre rezultaty przynosi zastrzyk nadtwardówkowy, który jest precyzyjnie podawany bezpośrednio w okolicę ucisku nerwu w kręgosłupie. Zabieg często może wyleczyć nawet bardzo duże przepukliny.

Rehabilitacja kręgosłupa

Rehabilitacja kręgosłupa lędźwiowego, piersiowego i szyjnego pomaga leczyć dyskopatię oraz zapobiegać nawrotom. Składa się na nią wiele metod terapii.

Ćwiczenia na dyskopatię

Ćwiczenia przy dyskopatii powinny być indywidualnie dobrane dla każdego chorego. Nie każdą przepuklina kręgosłupa da się wyleczyć  przez te same ćwiczenia. Przykładem tego są przeprosty w terapii McKenziego, które jednym pacjentom pomagają, a innym szkodzą. Dobry lekarz lub fizjoterapeuta wie jakich ćwiczeń nie wykonywać przy dyskopatii. Również ćwiczenia na dyskopatię kręgosłupa lędźwiowego są inne niż na jego pozostałe odcinki.

Ćwiczenia izometryczne kręgosłupa oraz mięśni brzucha wraz z rozciąganiem przykurczów pomagają leczyć wady postawy, które często są przyczyną dyskopatii.

Terapia manualna

Terapia manualna to wartościowa metoda rehabilitacji kręgosłupa. Terapia tkanek miękkich pomaga leczyć powikłania dyskopatii. Neuromobilizacja jest metodą stosowaną w poważnych powikłaniach dyskopatii takich jak paraliż lub w trakcie rehabilitacji po operacjach kręgosłupa.

Fizykoterapia

Fizykoterapia oferuje zabiegi takie jak pole magnetyczne, prądy TENS, ultradźwięki lub laser.

Masaż

Często stosowany jest masaż na rwę kulszową. Pomaga on również w innych postaciach dyskopatii, szczególnie w rwie barkowej. Masaż rozluźnia mięśnie oraz zmniejsza uczucie bólu.

Chiropraktyka

Wypadniętego dysku nie da się wstawić, dlatego nastawianie kręgosłupa w ciężkiej dyskopatii nie działa. Kręgarz nie powinien wykonywać manewrów, które mogą uszkodzić nerwy lub rdzeń kręgowy.

Operacja kręgosłupa

Operację kręgosłupa wykuje się w najcięższych przypadkach. Lepsze efekty niż operacja kręgosłupa lędźwiowego daje zabieg chirurgiczny dyskopatii w odcinku szyjnym. Metody chirurgiczne niosą ze sobą ryzyko, ale w niektórych przypadkach są konieczne, szczególnie przy pojawieniu się groźnych objawów neurologicznych takich jak paraliż. Często stosowane metody operacyjne to discektomia i mniej inwazyja mikrodiscektomia. Czasami wszczepia się też implanty dysków.

Jak żyć z dyskopatią kręgosłupa?

Przede wszystkim dyskopatię można wyleczyć, najczęściej bezoperacyjnie. Nie oznacza to, że dyski wrócą do dawnego stanu, ale ból może całkowicie ustąpić. Najczęściej można też wrócić do pracy. Należy pamiętać, aby nie schylać się z zaokrąglonym grzbietem oraz unikać rotacji tułowia. Należy regularnie wykonywać ćwiczenia na kręgosłup, aby wzmocnić i rozciągnąć odpowiednie mięśnie. Wielu ludzi ma dyskopatię i nie zdaje sobie z tego sprawy, gdyż w większości przypadków nie powoduje ona dolegliwości.

Andrzej Kroszczyński Specjalizacja: Lekarz rehabilitacji medycznej

Jako specjalista w dziedzinie nieinwazyjnego leczenia przepuklin i bólów kręgosłupa, moim zadaniem jest przynosić ulgę pacjentom doświadczającym bólu. Artykuły medyczne dostępne na stronie przygotowuję na podstawie swojego doświadczenia oraz aktualnych prac naukowych.