Ból kolana – przyczyny, objawy

Ból kolana może mieć wiele różnych przyczyn. Aby się od niego uwolnić należy najpierw poznać jego źródło. Aby w tym pomóc sporządziłem mapy bólu kolana oraz opisałem charakterystyczne objawy jego najczęstszych przyczyn. Ich poznanie pomoże znaleźć skuteczne leczenie, odzyskać sprawność i pozbyć się bólu. W celu uzyskania ostatecznej diagnozy potrzebne jest badanie przez doświadczonego lekarza.

I. Zwyrodnienie stawu kolanowego

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego wynika ze stopniowego zużycia kolana i najczęściej zaczyna dawać objawy dopiero po 50. roku życia.

Zwyrodnienie kolana – objawy

• Rozlany, trudny do zlokalizowania, głęboki ból kolana
• Chodzenie nasila ból
• Sztywność kolana
• Chrobotanie, strzelanie i trzaskanie podczas zginania i prostowania
• Opuchnięcie stawu

Zwyrodnienie kolana – przyczyny

• Złe ustawienie stawu – koślawość lub szpotawość
• Otyłość
• Urazy stawu – złamania, uszkodzenie łąkotki, zerwanie więzadła krzyżowego lub innych więzadeł
• Nadmierna aktywności fizyczna

II. Chondromalacja rzepki

Chondromalacja czyli rozmiękanie rzepki najczęściej dotyczy aktywnych sportowo nastolatków i młodych dorosłych. Rzepka zamiast gładko ślizgać się po przedniej powierzchni kolana zostaje ściągnięta na bok i trze o kość udową powodując uszkodzenie chrząstki – czyli jej rozmiękanie. Taki nieprawidłowy ruch rzepki nazyway jest też bocznym przyparciem rzepki lub konfliktem rzepkowo-udowym.

Chondromalacja rzepki – objawy

• Ból w okolicy górnej części rzepki, z przodu kolana
• Długie siedzenie ze zgiętymi kolanami, na przykład w samochodzie, nasila ból. Rozprostowanie nóg przynosi ulgę.
• Wchodzenie po schodach nasila ból
• Dotykanie i ucisk górnej części rzepki powoduje ból.
• Trzeszczenie podczas zginania i prostowania kolana
• Sztywność kolan
• Opuchnięcie w okolicy górnej części rzepki

Chondromalacja rzepki – przyczyny

• Nieprawidłowa proporcja siły mięśni. Rzepka podczas zginania kolana jest ściągana w kierunku kości, powodując tarcie.
• Bezpośrednie urazy rzepki
• Płaskostopie
• Koślawość kolan
• Otyłość
• Nadmierna aktywność fizyczna, szczególnie bieganie i skakanie

III. Zespół pasma biodrowo piszczelowego

Zespół pasma biodrowo piszczelowego (ang. iliotibial band – ITB) często rozwija się u biegaczy, zwłaszcza mężczyzn poniżej 34. roku życia.

Zespół pasma biodrowo piszczelowego – objawy

• Ostry, kłujący ból po bocznej stronie kolana, ciągle w tym samym miejscu
• Bieganie nasila ból, który zwykle pojawia się po pokonaniu określonego dystansu, stopniowo narasta i zmusza do zakończenia biegu.
• Schodzenie po schodach nasila ból.
• Jazda na rowerze nasila ból, szczególnie kiedy stopa naciska na pedał i podczas jej powrotu, kiedy kolano jest zgięte pod kątem 30 stopni.
• Ból przy dotyku i ucisku bocznej części kolana
• Bok uda jest twardy w dotyku i mocno napięty.  U niektórych w mięśniach można wyczuć bolesne zgrubienia, czyli punkty spustowe.

Zespół pasma biodrowo piszczelowego – przyczyny

• Słabe przywodziciele, czyli mięśnie po wewnętrznej stronie uda
• Słabo rozciągnięte mięśnie z tyłu uda, czyli mięśnie kulszowo-goleniowe
• Brak prawidłowej rozgrzewki
• Źle dobrane obuwie sportowe
• Bieganie po zbyt twardej, nierównej lub pagórkowatej nawierzchni
• Przetrenowanie – zbyt intensywny trening bez odpowiedniego przygotowania
• Różnica długości nóg
• Szpotawe kolana

IV. Gęsia stopka

Mięśnie przyczepiające się pod rzepką po wewnętrznej stronie kolana tworzą tak zwaną gęsią stopkę. W pewnych warunkach może tam się rozwinąć zapalenie (tendinopatia, entezopatia).

Zapalenie gęsiej stopki – objawy

• Ból pod rzepką, po wewnętrznej stronie kolana, na kości piszczelowej
• Ból przy dotyku i ucisku górnej i wewnętrznej części goleni
• Zginanie i prostowanie kolana nasila dolegliwości
• Wchodzenie po schodach zwiększa ból

Zapalenie gęsiej stoki – przyczyny

• Nadmierna aktywność sportowa, szczególnie bieganie, taniec, piłka nożna
• Źle dobrane obuwie sportowe
• Brak rozgrzewki
• Otyłość
• Bieganie po pagórkowatym terenie
• Przykurcze mięśni kulszowo-goleniowych

V. Uszkodzenie łąkotki

Łąkotki to struktury w kolanie poprawiające jego stabilność oraz amortyzujące działające na niego siły. Najbardziej narażeni są sportowcy – piłkarze, narciarze i zawodnicy sztuk walki. Najczęściej dochodzi do uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej, rzadziej bocznej.

Uszkodzenie łąkotki – objawy

• Ból z boku rzepki, mniej więcej na środku kolana. W zależności od uszkodzonej łąkotki będzie to odpowiednio zewnętrzna lub wewnętrzna strona kolana. Ból jest ostry i pojawia się nagle podczas aktywności fizycznej.
• Ból przy dotyku i ucisku z boku rzepki
• Uczucie sztywności
• Uczucie blokowania kolana
• Niestabilność stawu (uciekanie kolana)
• Słyszalne lub wyczuwalne trzeszczenie bądź przeskakiwanie w kolanie

Uszkodzenie łąkotki – przyczyny

• Urazy przebiegające ze skrętem i zgięciem kolana. Najczęściej są to urazy sportowe (piłka nożna, jazda na nartach)
• Zmiany zwyrodnieniowe, które osłabiają łąkotkę. Wtedy może ona się uszkodzić nawet podczas wykonywania przysiadu.

VI. Więzadło krzyżowe przednie

Więzadło krzyżowe przednie stabilizuje kolano i może być naderwane lub zerwane podczas urazów sportowych lub wypadków komunikacyjnych.

Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego – objawy

• Zaczyna się nagle, często ze słyszalnym trzaskiem
• Ból kolana
• Sztywność kolana
• Niestabilność i “uciekanie” kolana
• Obrzęk kolana – w przeciągu 24 godzin kolano puchnie.

Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego – objawy

• Nagła zmiana kierunku biegu
• Nagłe zatrzymanie się
• Bezpośredni uraz kolana
• Nieprawidłowe lądowanie po skoku

VII. Rwa kulszowa i rwa udowa

Rwa kulszowa i rwa udowa są chorobami kręgosłupa, a nie kolana, jednak powodują ból, który promieniuje do nóg i jest czasem mylony ze schorzeniami kolan.

Rwa kulszowa i udowa – objawy

• Rwący, elektryczny ból promieniujący od pleców aż do stopy lub łydki. W rwie kulszowej jest z tyłu lu boku kolana, a w rwie udowej z przodu i po od wewnątrz
• Drętwienie lub osłabienie czucia w nogach
• Osłabienie mięśni nóg

Rwa udowa i kulszowa – przyczyny

• Przyczyną rwy kulszowej i udowej jest najczęściej przepuklina jądra miażdżystego kręgosłupa.
• Ból jest najczęściej poprzedzony dźwiganiem ciężaru na prostych nogach wraz z rotacją tułowia.

VII. Zwyrodnienie stawu biodrowego

Głównym objawem zwyrodnienia stawu biodrowego może być ból kolana, dlatego czasem jest ono błędnie diagnozowane i nieprawidłowo leczone.

Zwyrodnienie stawu biodrowego – objawy

• Ból w biodrze, przedniej części uda i kolanie
• Chodzenie nasila ból.
• Chrobotanie i strzelanie w biodrze
• Sztywność

Zwyrodnienie stawu biodrowego – przyczyny

• Otyłość
• Wrodzona dysplazja stawu biodrowego
• Wiek powyżej 50. roku życia
• Urazy stawu

Andrzej Kroszczyński Specjalizacja: Lekarz rehabilitacji medycznej

Jako specjalista w dziedzinie nieinwazyjnego leczenia przepuklin i bólów kręgosłupa, moim zadaniem jest przynosić ulgę pacjentom doświadczającym bólu. Artykuły medyczne dostępne na stronie przygotowuję na podstawie swojego doświadczenia oraz aktualnych prac naukowych.